Tradycja głosi, że w dzień świętego Marcina pieczono rogale, aby podzielić się nimi z biednymi, co miało nawiązywać do dobroczynności świętego. Zwyczajowo dzień św. Marcina oznaczał koniec prac polowych i zwijanie sieci rybackich przed zimowymi przymrozkami.
W tym dniu odbywało się także ostatnie wypędzanie bydła na pastwiska, a zaganiano je do obór z gałązką brzozową lub świerkową, nazywaną marcinką.
Tradycja ta wywodzi się z czasów pogańskich, gdy podczas jesiennego święta składano bogom ofiary z wołów lub z ciasta zwijanego w wole rogi. Kościół przejął ten zwyczaj, łącząc go z postacią św. Marcina. Kształt ciasta interpretowano jako nawiązanie do podkowy, którą miał zgubić koń świętego
Pieczenie rogali na 11 listopada odnotowuje się już w 1860 roku, kiedy to opublikowano w „Dzienniku Poznańskim” najstarszą dziś znaną reklamę rogala świętomarcińskiego.
ciasto półfrancuskie
500 g mąki tortowej
180 ml lekko ciepłego mleka
1 całe jajo
1 żółtko
18 g świeżych drożdży
50 g cukru
1 łyżka esencji waniliowej
szczypta soli
50 g miękkiego masła
200 g masła w temperaturze pokojowej do wałkowania
1 jajo do posmarowania rogali
pomada z cukru pudru i soku cytrynowego
pokruszone orzechy i płatki migdałów do posypania
Zrób rozczyn – drożdże wymieszaj z jedną łyżką cukru i dwiema łyżkami mleka, aż się rozpuszczą. Następnie dodaj dwie łyżki mąki i odstaw aż zacznie pracować – ok. 10 – 15 minut.
Do połowy mąki z przepisu dodaj pracujący rozczyn, jajko, żółtko, mleko, cukier, esencję waniliową i sól. Wyrabiaj za pomocą haka do ciasta lub ręcznie – 5 – 10 minut. Dodaj teraz miękkie masło i połącz je z ciastem. Następnie wsypuj miksując pozostałą mąkę , wyrabiaj ciasto ok. 15 minut. Potem odstaw je i przykryj folią na 1 godzinę.
Kiedy ciasto dobrze wyrośnie, wyjmij je na lekko oprószony mąką blat i rozwałkuj je na prostokąt 20 x 40 cm, a na połowie połóż kwadrat z masła, złóż ciasto i zlep je dobrze z masłem.
Ciasto wałkuj na prostokąt o grubości 1/2 cm, złóż je na cztery, najpierw zawijając krótsze brzegi do środka, a później składając jeszcze na pół. Zawiń ciasto w folię i odłóż do lodówki na 60 minut.
Wyjmij je i znowu wałkuj na prostokąt o grubości 1/2 cm. Złóż na trzy, tak jak list, zawiń w folię spożywczą i włóż do lodówki na noc.
250 g białego maku
125 g masy marcepanowej
50 g migdałów
40 g masła
2 jajka
mleko do namoczenia maku
Mak przesyp do garnka, zalej mlekiem i odstaw na 2 godziny.
Gotuj na małym ogniu ok. pół godziny, wylej na sito wyłożone gęstą gazą i zostaw do odsączenia.
Migdały zalej wrzącą wodą i zostaw na 15 minut. Obierz je ze skórki i utrzyj w moździerzu.
Masło rozpuść w garnuszku.
Mak przekręć trzy razy przez maszynkę. Dodaj masło, migdały i zetrzyj na tarce marcepan. Smaż razem na małym ogniu 15 minut cały czas mieszając, aby masa się nie przypaliła.
Odstaw mak do ostygnięcia. Dodawaj po jednym jajku i mieszaj masę.
Kiedy jajka będą dobrze wmieszane w masę, przykryj i odstaw ją do lodówki na noc.
Zrób pomadę – wymieszaj cukier puder z sokiem cytrynowym na gęstą śmietanę. Pokrusz orzechy.
Nastaw piekarnik na 190 st. C.
Wyjmij ciasto na blat i rozwałkuj je na prostokąt 35 x 50 cm, podziel na 8-12 trójkątów, nakładaj schłodzoną masę makową i formuj rogale. Odstaw do wyrośnięcia, przykryte ściereczką na 30 minut. Posmaruj roztrzepanym jajkiem z jedną łyżeczką wody. Piecz około 25-30 minut. Kiedy rogale przestygną, pokryj je pomadą i posyp posiekanymi orzechami i płatkami migdałów.
